روش تحقیق کیفی در پایان نامه

در دنیای پیچیده علوم انسانی و اجتماعی، پدیده‌ها اغلب چندوجهی و نیازمند درک عمیق و تفسیر هستند. روش تحقیق کیفی (Qualitative Research Method) به عنوان یک رویکرد قدرتمند، پژوهشگران را قادر می‌سازد تا به لایه‌های زیرین این پدیده‌ها نفوذ کرده و معانی، تجربیات و احساسات مرتبط با آن‌ها را کشف کنند. برخلاف روش‌های کمی که بر اعداد و آمار تمرکز دارند، تحقیقات کیفی (Qualitative Researches) به دنبال فهم “چگونگی” و “چرایی” مسائل بوده و از داده‌های غیرعددی مانند مصاحبه‌ها، مشاهدات و متون برای رسیدن به این هدف بهره می‌برد.

روش کیفی طیف وسیعی ازپژوهش ها را تشکیل میدهند که از نظر پارادایم نوع پرسشهای پژوهش و هم از نظر نحوه گردآوری داده و عمق پژوهش، باپوژهش های کمی تفاوت دارند.

این نوع پژوهش قصد تعمیم پژوهش نداشته و درصدد از جرایی وقوع پدیده ها است. با وجود این که شیوه انجام این نوع پژوهش از ساخت انجام پژوهش های کیفی برخوردار نیست، ولی در سال های اخیر بسیار موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته و در کشورمان نیز از اقبال خوبی برخوردار شده است.

در این نوشتار قصد داریم به بررسی جامع روش تحقیق کیفی در نگارش مقاله ISI علمی پژوهشی و همچنین انجام پایان نامه بپردازیم.

روش تحقیق کیفی: درک عمیق پدیده‌ها در علوم انسانی و اجتماعی

معادل‌های روش تحقیق کیفی

• فارسی: روش تحقیق کیفی، پژوهش کیفی، رویکرد کیفی، تحقیقات کیفی
• انگلیسی: Qualitative Research Method, Qualitative Research, Qualitative Approach, Qualitative Researches
• لاتین: Methodus investigationis qualitativae
• فرانسوی: Méthode de recherche qualitative
• اسپانیایی: Método de investigación cualitativa
• علمی: (در علوم اجتماعی و رفتاری) Interpretative Research Paradigm

تعریف روش تحقیق کیفی

روش تحقیق کیفی (Definition of Qualitative Research Method) مجموعه‌ای از فنون و رویکردهای پژوهشی است که برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌های غیرعددنی (Non-numerical Data) به کار می‌رود. هدف اصلی در این روش، درک و تفسیر عمیق پدیده‌های اجتماعی و انسانی از طریق بررسی تجربیات، دیدگاه‌ها و معانی نهفته در داده‌ها است. به عبارت دیگر، پژوهش کیفی (Qualitative Research) به دنبال کشف “کیفیت” پدیده‌ها است، نه “کمیت” آن‌ها. این رویکرد بر اساس فلسفه “تفسیرگرایی” (Interpretivism) بنا شده و بر این باور است که واقعیت اجتماعی برساخته ذهن افراد است و برای درک آن باید به تفسیر معانی و تجربیات آن‌ها پرداخت.

انواع تحقیق کیفی (Types of Qualitative Research)

تحقیقات کیفی (Qualitative Researches) دارای تنوع بسیاری است و بر اساس اهداف و نوع پدیده مورد مطالعه، می‌توان از انواع مختلف آن بهره برد. برخی از رایج‌ترین انواع تحقیق کیفی عبارتند از:

• مطالعه موردی (Case Study): بررسی عمیق و جامع یک فرد، گروه، سازمان یا رویداد خاص در یک زمینه مشخص. مطالعه موردی به پژوهشگر اجازه می‌دهد تا با تمرکز بر یک مورد خاص، به درک عمیقی از پیچیدگی‌ها و جزئیات آن دست یابد. برای مثال، یک پژوهشگر ممکن است با استفاده از مطالعه موردی، تجربه زیسته افراد مبتلا به یک بیماری خاص را بررسی کند.
  • مثال: مطالعه موردی نقش شبکه‌های اجتماعی در بسیج اعتراضات اجتماعی در ایران (مطالعه موردی جنبش دانشجویی 1388)
  • سناریو: فرض کنید شما به عنوان یک پژوهشگر علاقه‌مند به بررسی تاثیر یک برنامه آموزشی جدید بر یادگیری دانش‌آموزان یک مدرسه هستید. در روش مطالعه موردی، شما می‌توانید یک مدرسه را به عنوان مورد مطالعه انتخاب کرده و به صورت عمیق به بررسی تجربیات دانش‌آموزان، معلمان و مدیران مدرسه از این برنامه بپردازید.
• مصاحبه‌های عمیق (In-depth Interviews): گفتگوهای باز و غیررسمی با افراد برای جمع‌آوری داده‌های کیفی. مصاحبه عمیق به پژوهشگر این امکان را می‌دهد تا دیدگاه‌ها، تجربیات و باورهای مشارکت‌کنندگان را به صورت مفصل و عمیق بررسی کند. این نوع مصاحبه معمولاً انعطاف‌پذیر بوده و به پژوهشگر اجازه می‌دهد تا سوالات را بر اساس پاسخ‌های مصاحبه‌شونده تغییر دهد.
  • مثال: مصاحبه عمیق با کارآفرینان موفق برای شناسایی عوامل کلیدی موفقیت آن‌ها.
  • سناریو: یک پژوهشگر علاقه‌مند به درک تجربیات مهاجران تازه‌وارد به یک شهر جدید است. او می‌تواند از طریق مصاحبه‌های عمیق با این مهاجران، به بررسی چالش‌ها، فرصت‌ها و احساسات آن‌ها در فرآیند انطباق با محیط جدید بپردازد.
• تحلیل محتوای کیفی (Qualitative Content Analysis): روشی برای بررسی و تفسیر سیستماتیک متون، تصاویر، فیلم‌ها و سایر اشکال محتوای ارتباطی. تحلیل محتوای کیفی به پژوهشگر کمک می‌کند تا الگوها، مضامین و معانی موجود در محتوا را شناسایی و تفسیر کند. این روش می‌تواند برای تحلیل انواع مختلف داده‌ها، از جمله مصاحبه‌ها، اسناد، و مطالب رسانه‌ای به کار رود.
  • مثال: تحلیل محتوای کیفی مقالات روزنامه‌ها برای بررسی بازنمایی یک موضوع اجتماعی خاص.
  • سناریو: پژوهشگری قصد دارد نگرش جامعه نسبت به تغییرات آب و هوایی را بررسی کند. او می‌تواند از تحلیل محتوای کیفی پست‌های شبکه‌های اجتماعی مرتبط با این موضوع برای شناسایی الگوهای نگرشی و مضامین غالب استفاده کند.
• قوم‌نگاری (Ethnography): مطالعه فرهنگ و زندگی اجتماعی یک گروه خاص از مردم در محیط طبیعی زندگی آن‌ها. قوم‌نگاری ریشه در انسان‌شناسی دارد و بر مشاهده مشارکتی و تعامل طولانی‌مدت با اعضای گروه مورد مطالعه تاکید می‌کند. هدف از قوم‌نگاری، درک جهان‌بینی و فرهنگ یک گروه از دیدگاه خود اعضای آن گروه است.
  • مثال: مطالعه قوم‌نگارانه زندگی روزمره عشایر کوچ‌نشین در یک منطقه خاص.
  • سناریو: یک پژوهشگر علاقه‌مند به درک فرهنگ سازمانی یک شرکت فناوری است. او می‌تواند با روش قوم‌نگاری، به مدت چند ماه در این شرکت حضور یافته و از طریق مشاهده، مصاحبه و مشارکت در فعالیت‌های روزمره کارکنان، به درک عمیقی از فرهنگ سازمانی آن دست یابد.
• پدیدارشناسی (Phenomenology): تلاش برای درک تجربه زیسته افراد از یک پدیده خاص. پدیدارشناسی بر توصیف و تفسیر تجربیات آگاهانه افراد تمرکز دارد و به دنبال کشف ساختار و ماهیت این تجربیات است.
  • مثال: مطالعه پدیدارشناسانه تجربه زیسته مادران از دست دادن فرزند.
  • سناریو: یک پژوهشگر قصد دارد تجربه زیسته دانشجویان از یادگیری آنلاین در دوران همه‌گیری کووید-19 را بررسی کند. او می‌تواند از طریق مصاحبه‌های پدیدارشناسانه با دانشجویان، به درک عمیقی از ابعاد مختلف این تجربه، از جمله چالش‌ها، فرصت‌ها و احساسات آن‌ها دست یابد.
• نظریه مبنایی (Grounded Theory): روشی برای توسعه نظریه از طریق تحلیل سیستماتیک داده‌های کیفی. در نظریه مبنایی، نظریه از دل داده‌ها و از طریق فرآیند کدگذاری و تحلیل مداوم آن‌ها استخراج می‌شود. این روش به ویژه برای پژوهش در حوزه‌هایی که نظریه مدون و جامعی در مورد آن‌ها وجود ندارد، مناسب است.
  • مثال: توسعه نظریه مبنایی در مورد فرآیند تاب‌آوری در افراد پس از تجربه یک رویداد آسیب‌زا.
  • سناریو: پژوهشگری علاقه‌مند به درک فرآیند تصمیم‌گیری مدیران در شرایط بحرانی است. او می‌تواند از طریق نظریه مبنایی و تحلیل مصاحبه‌ها با مدیران، به تدوین یک نظریه در مورد الگوهای تصمیم‌گیری آن‌ها در این شرایط بپردازد.

رویکرد کیفی (Qualitative Approach)

رویکرد کیفی (Qualitative Approach) به پژوهشگران اجازه می‌دهد تا با انعطاف‌پذیری و عمق بیشتری به بررسی پدیده‌ها بپردازند. این رویکرد معمولاً در علوم اجتماعی (Social Sciences) و علوم انسانی (Humanities) کاربرد گسترده‌ای دارد و به ویژه برای بررسی رفتارهای انسانی، احساسات، باورها و تجربیات زیسته بسیار مناسب است. در رویکرد کیفی، پژوهشگر به عنوان ابزار اصلی جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها عمل می‌کند و تلاش می‌کند تا با مشارکت‌کنندگان در پژوهش تعامل نزدیک برقرار کرده و دیدگاه‌های آن‌ها را به درستی درک کند.

مراحل روش تحقیق کیفی

اگرچه مراحل انجام تحقیق کیفی (Qualitative Research) می‌تواند بسته به نوع تحقیق و پدیده مورد مطالعه متفاوت باشد، اما به طور کلی می‌توان مراحل زیر را برای اکثر تحقیقات کیفی در نظر گرفت:

1. تعیین استراتژی پژوهش: در این مرحله، پژوهشگر باید مشخص کند که نوع پژوهش او توصیفی (Descriptive)، اکتشافی (Exploratory) یا تبیینی (Explanatory) است. این امر به نوبه خود، استراتژی‌های تحقیق میدانی، مطالعات موردی با تحقیق میدانی، یا تحقیق میدانی با مطالعات موردی چندگانه را ایجاب می‌کند. به عنوان مثال، اگر هدف پژوهش توصیف یک پدیده جدید باشد، پژوهشگر از استراتژی توصیفی استفاده می‌کند. در حالی که اگر هدف کشف ابعاد مختلف یک پدیده ناشناخته باشد، استراتژی اکتشافی مناسب‌تر است. و اگر هدف تبیین روابط علت و معلولی بین پدیده‌ها باشد، از استراتژی تبیینی استفاده می‌شود.
2. نمونه‌گیری از جمعیت مورد مطالعه (Sampling): در تحقیقات کیفی، نمونه‌گیری معمولاً به صورت هدفمند (Purposive Sampling) انجام می‌شود. به این معنی که پژوهشگر افرادی را انتخاب می‌کند که اطلاعات غنی و مرتبطی با موضوع پژوهش داشته باشند. حجم نمونه در تحقیقات کیفی معمولاً کوچک‌تر از تحقیقات کمی است و بر اساس اشباع نظری (Theoretical Saturation) تعیین می‌شود. اشباع نظری به نقطه‌ای اشاره دارد که جمع‌آوری داده‌های جدید، اطلاعات جدیدی به پژوهش اضافه نکند.
3. جمع‌آوری داده‌ها (Data Collection): روش‌های جمع‌آوری داده‌ها در تحقیقات کیفی متنوع است و شامل مصاحبه‌ها، مشاهدات، گروه‌های کانونی، تحلیل اسناد و مدارک، و داده‌های بصری می‌شود. انتخاب روش مناسب جمع‌آوری داده‌ها بستگی به نوع پژوهش، پدیده مورد مطالعه و دسترسی به منابع اطلاعاتی دارد.
4. تحلیل داده‌ها (Data Analysis): تحلیل داده‌های کیفی فرآیندی پیچیده و تکرارشونده است که شامل سازماندهی، کدگذاری (Coding)، تفسیر و گزارش‌دهی داده‌ها می‌شود. هدف از تحلیل داده‌های کیفی، شناسایی الگوها، مضامین و معانی مهم در داده‌ها و درک عمیق‌تر پدیده مورد مطالعه است. روش‌های مختلفی برای تحلیل داده‌های کیفی وجود دارد، از جمله تحلیل محتوا، تحلیل تماتیک (Thematic Analysis)، و تحلیل روایت (Narrative Analysis)
5. کدگذاری در روش تحقیق کیفی (Coding in Qualitative Research Method): کدگذاری (Coding) یکی از مراحل کلیدی در تحلیل داده‌های کیفی است. در این مرحله، پژوهشگر به طور سیستماتیک داده‌ها را بررسی کرده و قطعات مرتبط با یک مفهوم یا ایده خاص را شناسایی و برچسب‌گذاری می‌کند. کدگذاری به پژوهشگر کمک می‌کند تا داده‌های حجیم و نامنظم را سازماندهی کرده و الگوها و مضامین مهم را استخراج کند. انواع مختلفی از کدگذاری وجود دارد، از جمله کدگذاری توصیفی (Descriptive Coding)، کدگذاری موضوعی (Topical Coding)، و کدگذاری تفسیری (Interpretive Coding).
6. تعیین روایی و پایایی روش کیفی (Validity and Reliability of Qualitative Method): برای اطمینان از اعتبار و دقت نتایج تحقیقات کیفی (Qualitative Researches)، توجه به روایی (Validity) و پایایی (Reliability) بسیار مهم است. روایی به این سوال پاسخ می‌دهد که آیا پژوهش واقعاً آنچه را که قصد اندازه‌گیری آن را داشته، اندازه‌گیری کرده است؟ و پایایی به این سؤال پاسخ می‌دهد که آیا نتایج پژوهش قابل تکرار و اعتماد هستند؟ در تحقیقات کیفی، روایی و پایایی به معنای سنتی روش‌های کمی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، بلکه مفاهیم معادل آن‌ها مانند اعتبار (Credibility)، انتقال‌پذیری (Transferability)، قابلیت اعتماد (Dependability) و تاییدپذیری (Confirmability) به کار می‌روند.
7. گزارش‌دهی روش کیفی (Reporting Qualitative Method): آخرین مرحله در فرآیند تحقیق کیفی، گزارش‌دهی یافته‌ها به شیوه‌ای روشن، دقیق و جامع است. گزارش تحقیق کیفی باید به گونه‌ای نوشته شود که خواننده بتواند فرآیند تحقیق، یافته‌ها و تفسیرهای پژوهشگر را به خوبی درک کند. در گزارش‌دهی تحقیقات کیفی، معمولاً از نقل قول‌های مستقیم از مشارکت‌کنندگان، مثال‌ها و توصیفات غنی برای ارائه یافته‌ها استفاده می‌شود.

روش تحلیل محتوای کیفی (Qualitative Content Analysis Method)

روش تحلیل محتوای کیفی (Qualitative Content Analysis Method) یک رویکرد سیستماتیک و انعطاف‌پذیر برای تحلیل داده‌های متنی و بصری است. این روش به پژوهشگران امکان می‌دهد تا الگوها، مضامین و معانی موجود در محتوا را به صورت عمیق و دقیق بررسی کنند. مراحل اصلی تحلیل محتوای کیفی عبارتند از:

1. آماده‌سازی داده‌ها: در این مرحله، داده‌های متنی یا بصری جمع‌آوری شده سازماندهی و آماده تحلیل می‌شوند. این شامل رونویسی مصاحبه‌ها، جمع‌آوری اسناد و مدارک، و انتخاب نمونه‌های مناسب از محتوای بصری است.
2. واحد تحلیل: تعیین واحد تحلیل (Unit of Analysis) بخش مهمی از تحلیل محتوای کیفی است. واحد تحلیل می‌تواند کلمات، جملات، پاراگراف‌ها، تصاویر یا هر واحد معنایی دیگری باشد که پژوهشگر قصد تحلیل آن را دارد.
3. توسعه سیستم کدگذاری: سیستم کدگذاری (Coding System) چارچوبی است که پژوهشگر برای سازماندهی و دسته‌بندی داده‌ها بر اساس مضامین و الگوهای مورد نظر خود ایجاد می‌کند. توسعه سیستم کدگذاری معمولاً یک فرآیند تکرارشونده است و ممکن است در طول فرآیند تحلیل داده‌ها، سیستم کدگذاری بازبینی و اصلاح شود.
4. کدگذاری داده‌ها: در این مرحله، پژوهشگر با استفاده از سیستم کدگذاری، داده‌ها را به طور سیستماتیک کدگذاری می‌کند. این فرآیند شامل خواندن دقیق داده‌ها و اختصاص کدها به قطعات مرتبط با مضامین و الگوهای مورد نظر است.
5. تحلیل و تفسیر داده‌ها: پس از کدگذاری داده‌ها، پژوهشگر به تحلیل و تفسیر الگوها و مضامین شناسایی شده می‌پردازد. این مرحله شامل خلاصه‌سازی یافته‌ها، مقایسه و تضاد مضامین، و ارائه تفسیرهای معنادار از داده‌ها است.
6. اعتباربخشی یافته‌ها: برای اطمینان از اعتبار یافته‌های تحلیل محتوای کیفی، پژوهشگر باید از روش‌های مختلف اعتباربخشی مانند مرور توسط همکاران (Peer Review)، مثلث‌سازی (Triangulation) و بازبینی توسط مشارکت‌کنندگان (Member Checking) استفاده کند.

نرم‌افزارهای روش تحقیق کیفی

برای تسهیل فرآیند تحلیل داده‌های کیفی، نرم‌افزارهای مختلفی توسعه یافته‌اند که به پژوهشگران در سازماندهی، کدگذاری و تحلیل داده‌ها کمک می‌کنند. برخی از نرم‌افزارهای رایج در این زمینه عبارتند از:

• NVivo: یک نرم‌افزار قدرتمند برای تحلیل داده‌های کیفی که امکانات گسترده‌ای برای کدگذاری، تحلیل تماتیک، تحلیل محتوا و تحلیل داده‌های چندرسانه‌ای ارائه می‌دهد. NVivo به ویژه برای پروژه‌های تحقیقاتی بزرگ و پیچیده مناسب است. (به عنوان مثال، پروژه تحقیقاتی بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان جوانان که شامل تحلیل مصاحبه‌ها، پست‌های شبکه‌های اجتماعی و داده‌های نظرسنجی است.)
• Atlas.ti: نرم‌افزار دیگری برای تحلیل داده‌های کیفی که بر کدگذاری و تحلیل شبکه‌ای داده‌ها تمرکز دارد. Atlas.ti به ویژه برای تحلیل روابط بین مفاهیم و مضامین در داده‌ها مناسب است. (به عنوان مثال، پروژه تحقیقاتی بررسی فرآیند تصمیم‌گیری در سازمان‌ها که شامل تحلیل اسناد سازمانی، مصاحبه‌ها با مدیران و مشاهدات جلسات تصمیم‌گیری است.)
• MAXQDA: نرم‌افزاری کاربرپسند برای مدیریت و تحلیل داده‌های کیفی که امکانات متنوعی برای کدگذاری، تحلیل محتوا، تحلیل آماری توصیفی داده‌های کیفی و گزارش‌دهی ارائه می‌دهد. MAXQDA به ویژه برای پژوهشگران مبتدی و پروژه‌های تحقیقاتی با حجم داده متوسط مناسب است. (به عنوان مثال، پروژه تحقیقاتی بررسی تجربیات دانشجویان از یادگیری آنلاین که شامل تحلیل پاسخ‌های پرسشنامه باز، مصاحبه‌های گروهی و یادداشت‌های روزانه دانشجویان است.)

کتاب‌های پیشنهادی برای مطالعه درباره روش تحقیق کیفی

برای تعمیق دانش خود در زمینه روش تحقیق کیفی، مطالعه کتاب‌های زیر توصیه می‌شود:

• “Qualitative Research & Evaluation Methods” – Michael Quinn Patton: یک کتاب جامع و کاربردی که به تشریح انواع روش‌های تحقیق کیفی، مراحل انجام تحقیق و ملاحظات اخلاقی در پژوهش کیفی می‌پردازد. این کتاب به عنوان یک منبع اصلی در بسیاری از دوره‌های آموزشی روش تحقیق کیفی در دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• “The SAGE Handbook of Qualitative Research” – Norman K. Denzin & Yvonna S. Lincoln: یک مجموعه مقالات ارزشمند که توسط برجسته‌ترین متخصصان حوزه تحقیق کیفی به نگارش درآمده است. این کتاب به بررسی مباحث نظری، روش‌شناختی و کاربردی در تحقیق کیفی می‌پردازد و به عنوان یک منبع مرجع برای پژوهشگران پیشرفته در این حوزه محسوب می‌شود.
• “Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches” – John W. Creswell & Cheryl N. Poth: این کتاب به مقایسه و تبیین پنج رویکرد اصلی در تحقیق کیفی (مطالعه موردی، پدیدارشناسی، نظریه مبنایی، قوم‌نگاری و روایت‌پژوهی) می‌پردازد و راهنمایی عملی برای انتخاب رویکرد مناسب و طراحی پژوهش کیفی ارائه می‌دهد.
• “Fundamentals of Qualitative Research” – Margarete Sandelowski: یک کتاب مقدماتی و در عین حال جامع که مفاهیم اساسی، اصول و فنون تحقیق کیفی را به زبانی ساده و روان توضیح می‌دهد. این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران تازه‌کار که به دنبال آشنایی با مبانی تحقیق کیفی هستند، بسیار مناسب است.

سوالات متداول

روش تحقیق کیفی چیست؟

روش تحقیق کیفی (Qualitative Research Method) یک رویکرد پژوهشی است که به جمع‌آوری و تحلیل داده‌های غیرعددی مانند مصاحبه‌ها، مشاهدات و متون می‌پردازد تا به درک عمیق‌تر تجربیات، دیدگاه‌ها و معانی پدیده‌های اجتماعی و انسانی دست یابد.

روایی و پایایی در تحقیق کیفی چه اهمیتی دارند؟

روایی (Validity) و پایایی (Reliability) در تحقیق کیفی به اعتبار و دقت نتایج پژوهش کمک می‌کنند. روایی نشان می‌دهد که پژوهش واقعاً آنچه را که قصد اندازه‌گیری آن را داشته، اندازه‌گیری کرده است. پایایی نشان می‌دهد که نتایج پژوهش قابل تکرار و اعتماد هستند. در تحقیقات کیفی، مفاهیم معادل روایی و پایایی مانند اعتبار (Credibility)، انتقال‌پذیری (Transferability)، قابلیت اعتماد (Dependability) و تاییدپذیری (Confirmability) به کار می‌روند.

انواع روش‌های تحقیق کیفی کدامند؟

انواع روش‌های تحقیق کیفی (Types of Qualitative Research) بسیار متنوع است، اما برخی از رایج‌ترین آن‌ها شامل مطالعه موردی (Case Study)، مصاحبه‌های عمیق (In-depth Interviews)، تحلیل محتوای کیفی (Qualitative Content Analysis)، قوم‌نگاری (Ethnography)، پدیدارشناسی (Phenomenology) و نظریه مبنایی (Grounded Theory) می‌شود.

تفاوت اصلی بین روش تحقیق کیفی و کمی چیست؟

تفاوت اصلی بین روش تحقیق کیفی و کمی در نوع داده‌ها و اهداف پژوهش است. روش تحقیق کمی (Quantitative Research Method) بر جمع‌آوری و تحلیل داده‌های عددی و آماری تمرکز دارد و هدف آن اندازه‌گیری و آزمون روابط بین متغیرها است. در مقابل، روش تحقیق کیفی (Qualitative Research Method) بر جمع‌آوری و تحلیل داده‌های غیرعددی تمرکز دارد و هدف آن درک عمیق و تفسیر معانی، تجربیات و دیدگاه‌های افراد است.

چه زمانی باید از روش تحقیق کیفی استفاده کرد؟

روش تحقیق کیفی (Qualitative Research Method) زمانی مناسب است که هدف پژوهش، درک عمیق یک پدیده پیچیده، کاوش در تجربیات و دیدگاه‌های افراد، توسعه نظریه جدید، یا بررسی یک موضوع در زمینه طبیعی آن باشد. تحقیقات کیفی به ویژه در مراحل اولیه پژوهش، برای شناسایی ابعاد مختلف یک مسئله و فرمول‌بندی سوالات پژوهشی دقیق‌تر، بسیار مفید است.

چگونه می‌توان روایی و پایایی را در تحقیق کیفی افزایش داد؟

برای افزایش روایی و پایایی در تحقیق کیفی (Qualitative Research)، می‌توان از روش‌های مختلفی مانند استفاده از مثلث‌سازی (Triangulation) (استفاده از منابع داده‌های متنوع و روش‌های جمع‌آوری داده‌ها)، مرور توسط همکاران (Peer Review)، بازبینی توسط مشارکت‌کنندگان (Member Checking)، توصیف دقیق و غنی از فرآیند تحقیق و زمینه پژوهش، و ارائه شواهد کافی برای پشتیبانی از تفسیرها استفاده کرد.